Let’s relive. Manuel Göttsching occurred as the star of the evening during the second day of the 15th Edition of the Festival Ambient in Gorlice. I was already at his concert in September 2012, which took place in Warsaw, in the picturesque, surroundings cosmic Copernicus Science Centre. Manuel played a fantastic show, the attraction was surreal visuals combined with the music of minimalist album „E2-E4”. Very special atmosphere during event in Warsaw made me to go his concert again. During my visit in Gorlice I expected, that this will be a compilation of tracks played during other performances last year in Europe. I was really surprised when I heard the older tracks in a completely new arrangement.
Musician started with a power. Dynamic start in the form of pulse beat and the bass seemed that intimate room in Cultural Center of Gorlice began to rise and undulate. Then he rang juicy solos played by Manuel on an analog synthesizer. In the second part Göttsching continue playing synthesizer. The game looked like fun sounds. In the third part tunes toned down by artist, but only for a moment, only to return to the dynamic play on the keyboard. It was only later make the connection yourself that this is one of the tracks that was played during one of the concerts in Japan: „Trunky Groove”. The introduction of new arrangements meant that this work can be safely played at dance events. It was a good omen for the rest of the evening.
Before the next episode of Manuel Göttsching welcomed numerous public gathered in Cultural Centre of Gorlice. Thanks for the invitation to Tadeusz Łuczejko and he mentioned briefly about previous visits to Poland and said at present during that evening. Another work, „Shuttlecock”, is an incredible journey flowery dynamic unearthly sounds and a beautiful solo guitar. Beginning primarily rhythmic sequences of analog synthesizer. As a second background is artistic development of guitar playing. After a short time Göttsching game time faster, slower time, like a rising wave of the sea, causing the listener in a blissful mood. In the next part can be heard clearly, the music begins to intensify and gaining strength. Manuel’s guitar begins to sing electric songs are in their moments of tears and joy. Most liked the middle, when Manuel Göttsching revealed his great artistry. When emotions have subsided, there was a decrescendo and the culmination of this great track. The original version of „Shuttlecock” is very calm and gentle. It does not contain as much energy as a version played by Manuel in Gorlice. This version is for me a big plus.
The third part of the concert was very raised and … ..romantic. Manuel Göttsching, is not only one of the best guitarists and keyboard players in the world, but also a master of mood. Sublime, solemn beginning, „Dream”, aided by synthetic Wind of Time makes a real gem Göttsching performance in Gorlice. After a few minutes the development of the composition. Hard, but subdued sequences give great strength. Against the background of the chord melody resounds colored main theme played by Manuel on the old synthesizer. Thus begins a musical, a romantic story about the search longed love. Just like the „Trunky Groove” Göttsching little improvised playing the synthesizer. In the middle of „Dream” Manuel Göttsching played a solo on the guitar. At the beginning it was a shy start, as if the artist was looking for a foothold. After a while there was a full expression of sound style of Göttsching’s play. This was the theme of this arrangement, which was more rhythmic than the version that I know of studio album. After a few minutes relaxing playing the guitar, the artist finishes a masterpiece …
The fourth track is a classic second half of the seventies of the last century. „Sunrain” is the best known composition in the work of Manuel Göttsching, taken from the album „New Age Of Earth”. I must admit that the modern version is very successful. While listening to this track, it felt journey through the Earth’s atmosphere in the hot streams of Sun Rain. Space atmosphere caused by the playing of the song, I returned to my favorite memory of the period of classical electronic music.
The last three songs Manuel Göttsching: „Deep Distance”, „Oyester Blues” and „Midnight On Mars” is an exceptional termination of the 15th Edition of the Festival Ambient in Gorlice. The new version of „Deep Distance” begins with lazy sequences. After a while on the forefront of the strong beat, and after a while you hear a fairytale, synthesized theme. The new version of „Deep Distance” is aimed primarily at younger fans of German music, but also senior devotees of classical music electronic music. I know some version of „Deep Distance”: studio version („New Age Of Earth”), a live version of 1976 („The Private Tapes” Vol. 2 „), a remix of 2006 („Joaquin Joe Claussell meets Manuel Göttsching”) and a concert version of Gorlice. In my opinion concert version is very successful. Gives this work dynamism, color and ideally suited as background music for video projection depicting the beauty of Mother Earth, landscapes, sky and atmospheric phenomena. You can feel it when you listen to the solo game in the second half of this excellent song.
After recently played songs Göttsching came with two relaxing compositions, completely unexpectedly. The first of them, the premiere of „Oyster Blues”. It was a classic piece in the style of rock and blues supported sequences atmosphere. I’ve never heard it before and it was a huge surprise for me. The atmosphere of this song reminded me his songs from the end of the seventies of the last century. Before midnight, on stage for the last time sounded poetic tale Göttsching guitar. This time, the audience heard a classic piece Fri „Midnight On Mars”, already without improvisation.
Manuel Göttsching confirms that, he is the best guitarist in the world and his brilliant music on the guitar fits into sequential, classic electric music. It is also proof that the artist is not afraid to experiment. During my second concert of Göttsching really impressed with his game. Each illustration of a music that was played was warm, emotionally and enthusiastically received by the audience. On successful concert Manuel Gottsching by not only the presence of fans, but also the decor scene, classic interiors in Cultural Centre in Gorlice. Let me remind you that the concert took place without lasers and animations, with simple lighting. Another concert Manuel Göttsching I can confirm that this is one of the few musicians of the older generation, who can seize the opportunities to play the guitar, synthesizer, sequencer, and can compose and create in following the modern trends in electronic music.
Tracklist :
1. Trunky Groove
2. Shuttlecock
3. Dream
4. Sunrain
5. Deep Distance (new version)
6. Oyster Blues (encore)
7. Midnight on Mars (encore)
Przeżyjmy to jeszcze raz. Manuel Göttsching wystąpił jako gwiazda wieczoru podczas drugiego dnia XV edycji Festiwalu Ambient w Gorlicach. Byłem już wcześniej na Jego koncercie we wrześniu 2012 roku, który miał miejsce w Warszawie, w malowniczym, kosmicznym otoczeniu Centrum Nauki Kopernik. Manuel wówczas zagrał fantastyczne show, którego atrakcją były surrealistyczne wizualizacje w połączeniu z muzyką z minimalistycznej płyty „E2-E4”. Wyjątkowy nastrój podczas eventu w Warszawie spowodował, że ponownie wybrałem się na koncert. Wracając do występu niemieckiego artysty w Gorlicach spodziewałem się, że będzie to kompilacja utworów granych podczas innych występów w zeszłym roku w Europie. Jakież było moje zdziwienie, kiedy usłyszałem znane utwory w całkowicie nowej aranżacji. Tym razem muzyk zaskoczył mnie.
Muzyk rozpoczął od mocnego uderzenia. Dynamiczny początek w postaci pulsacyjnego beatu oraz basu sprawiał wrażenie, że kameralna sala w Gorlickim Centrum Kultury zaczęła się wznosić oraz falować. Po chwili rozbrzmiały soczyste solówki grane przez Manuela na analogowym syntezatorze. W drugiej części Göttsching grał dalej na syntezatorze. Gra przypominała zabawę dźwiękami. W trzeciej odsłonie artysta jakby stonował, ale tylko na chwilę, by zaraz wrócić do dynamicznej gry na klawiaturze. Dopiero później skojarzyłem sobie, że jest to jeden z utworów, który był grany podczas jednego z koncertów w Japonii: „Trunky Groove”. Wprowadzenie nowych aranżacji spowodowało, że utwór ten może być śmiało grany podczas tanecznych imprez. To był dobry prognostyk na dalszą część wieczoru.
Przed kolejnym epizodem Manuel Göttsching powitał licznie zgromadzoną publiczną w Gorlickim Centrum Kultury. Podziękował za zaproszenie Tadeuszowi Łuczejce oraz wspomniał krótko o poprzednich wizytach w Polsce i powiedział co zaprezentuje podczas tamtego wieczoru. Kolejne dzieło, „Shuttlecock”, to niesamowita nieziemska podróż ukwiecona dynamicznymi brzmieniami oraz piękną solówką na gitarze. Początek to przede wszystkim rytmiczne sekwencje z analogowego syntezatora. Jako drugie tło stanowi artystyczne rozwinięcie gry na gitarze. Po niedługim czasie Göttsching gra raz szybciej, raz wolniej, niczym wznosząca się fala morza, wprawiając słuchacza w błogi nastrój. W kolejnej części słychać wyraźnie, że muzyka zaczyna potęgować i nabierać siły. Gitara Manuela zaczyna śpiewać elektryczne pieśni, są w nich chwile płaczu i radości. Najbardziej spodobał mi się środek, kiedy Manuel Göttsching ujawnił swój wielki kunszt artystyczny. Kiedy emocje już opadły, nastąpiło decrescendo oraz zwieńczenie tego świetnego utworu. Pierwotna wersja „Shuttlecock” jest bardzo spokojna i delikatna. Nie zawiera tyle energii, co wersja grana przez Manuela w Gorlicach. Ta wersja ma u mnie duży plus.
Trzecia część koncertu była bardzo podniosła oraz …..romantyczna. Manuel Göttsching, to nie tylko jeden z najlepszych gitarzystów oraz klawiszowców na świecie, ale i też mistrz nastroju. Wzniosły, uroczysty początek „Dream”, wspomagany przez syntetyczny Wiatr Czasu czyni prawdziwą perełkę występu Göttschinga w Gorlicach. Po kilku minutach następuje rozwinięcie kompozycji. Twarde, aczkolwiek stonowane sekwencje dają wielką siłę. Na tle tych akordowych melodii rozbrzmiewa kolorowy temat główny grany przez Manuela na syntezatorze. Rozpoczyna się zatem muzyczna, romantyczna opowieść o poszukiwaniu upragnionej miłości. Podobnie jak podczas „Trunky Groove” Göttsching troszeczkę improwizował grą na syntezatorze. W połowie „Dream” Manuel Göttsching zagrał partię solową na gitarze. Na początku był to nieśmiały początek, jakby artysta poszukiwał punktu zaczepienia. Po chwili nastąpiła pełna ekspresja brzmienia stylu gry Göttschinga. Był to motyw przewodni tej aranżacji, który był bardziej rytmiczny od tej wersji, którą znam z płyty studyjnej. Po kilku minutach relaksującego grania na gitarze, artysta arcydzieło kończy …
Czwarty utwór, to klasyka drugiej połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. „Sunrain” to najbardziej znana kompozycja w twórczości Manuela Göttschinga, pochodząca z albumu „New Age Of Earth”. Przyznam szczerze, że współczesna wersja jest bardzo udana. Podczas słuchania tego utworu, dało się poczuć wędrówkę po ziemskiej atmosferze w gorących strugach Słonecznego Deszczu. Kosmiczna atmosfera spowodowała, ze podczas grania tego utworu powróciłem pamięcią do mojego ulubionego okresu w klasycznej muzyce elektronicznej. Ostatnie trzy utwory Manuela Göttschinga „Deep Distance”, „Oyester Blues” oraz „Midnight On Mars” to wyjątkowe zakończenie XV edycji Festiwalu Ambient w Gorlicach. Nowa wersja „Deep Distance” zaczyna się leniwymi sekwencjami. Po chwili na pierwszy plan wysuwa się mocny beat, a po chwili słychać bajkowy, syntezatorowy motyw. Nowa wersja „Deep Distance” jest adresowana głównie do młodszych fanów niemieckiego muzyka, ale też i starszych wielbicieli klasycznej muzyki elektronicznej muzyki. Znam kilka wersji „Deep Distance”: wersja studyjna („New Age Of Earth”), koncertowa wersja z 1976 roku („The Private Tapes” Vol. 2”), remiks z 2006 roku („Joaquin Joe Claussell meets Manuel Göttsching”) oraz wersja koncertowa z Gorlic. Moim zdaniem wersja koncertowa jest bardzo udana. Nadaje temu dziełu dynamizm, koloryt oraz świetnie się nadaje jako muzyczne tło do projekcji wideo przedstawiających piękno matki Ziemi, krajobrazów, nieba oraz zjawisk atmosferycznych. Można to poczuć podczas słuchania solowej gry w drugiej połowie tej znakomitej pieśni.
Jeszcze publiczność nie ochłonęła z wrażenia po ostatnio granych utworach, a Göttsching nieoczekiwanie zagrał dwie relaksujące kompozycje. Pierwsza z nich, to premierowy „Oyster Blues”. Był to klasyczny kawałek w stylu rocka, wsparty sekwencjami oraz bluesową atmosferą. Nigdy go wcześniej nie słyszałem i było to dla mnie ogromne zaskoczenie, gdyż klimat tego utworu przypominał mi dokonania Manuela Göttschinga z końca lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Przed północą, na scenie po raz ostatni zabrzmiała poetycka opowieść gitary Göttschinga. Tym razem publiczność usłyszała klasyczny kawałek pt. „Midnight On Mars”, już bez improwizacji.
Manuel Göttsching potwierdza, że jest najlepszym gitarzystą na świecie oraz jego genialna muzyka na gitarze pasuje do sekwencyjnej, klasycznej muzyki elektrycznej. To jest też dowód, że artysta nie boi się eksperymentów. Na koncercie Göttschinga byłem po raz drugi i byłem pod wrażeniem jego gry. Każda ilustracja muzyczna, która była grana, została ciepło, emocjonalnie i owacyjnie przyjęta przez publiczność. Na udany koncert Manuela Göttschinga złożyła się nie tylko obecność fanów, ale też wystrój sceny, klasyczne wnętrza Gorlickiego Centrum Kultury. Przypomnę, że koncert odbywał się bez laserów i animacji, przy prostym oświetleniu. Kolejny koncert Manuela Göttschinga mogę potwierdzić, że jest to jeden z nielicznych muzyków starszego pokolenia, który potrafi wykorzystać możliwości gry na gitarze, syntezatorze, sekwencerze oraz potrafi komponować i tworzyć w podążaniu za nowoczesnymi trendami w muzyce elektronicznej.
Manuel Göttsching podczas XV Edycji Festiwalu Ambient w dniu 13.07.2013 w Gorlicach zagrał następujące utwory:
1. Trunky Groove
2. Shuttlecock
3. Dream
4. Sunrain
5. Deep Distance (nowa wersja)
6. Oyster Blues (utwór na bis)
7. Midnight on Mars (utwór na bis)
Chciałbym na początku życzyć Panu wszystkiego najlepszego z okazji sześćdziesiątych urodzin.
Dziękuję.
Jak ocenia Pan dzisiejszy koncert?
Cieszę się, że mogłem tu zagrać. To mój pierwszy występ w Warszawie. Mili ludzie. Wszystko grało. Poza tym to naprawdę piękne miejsce. Z początku rozważaliśmy występ w Planetarium. Ale tam mieści się tylko kilkadziesiąt osób. To za mało. Więc zdecydowaliśmy się wyjść na powietrze.
Wystąpił Pan w Polsce sześć lat temu na festiwalu filmowym we Wrocławiu. Miałem wtedy okazję być na widowni. Pamięta Pan tamten koncert?
Oczywiście. Były nawet dwa występy – normalny oraz muzyczne tło do filmu. Skomponowałem muzykę do starego niemieckiego filmu niemego Zamek Vogelöd (w reżyserii F.W. Murnaua z 1921 roku) i wykonałem ją w Operze Wrocławskiej.
Tam mnie nie było – pytałem o ten regularny występ.
W Browarze była gościnnie Kinga i był jej diashow ze światłem. Podobało mi się – wydaliśmy nawet DVD upamiętniające tamten wieczór.
Nie miałem o tym pojęcia.
DVD nosi tytuł Wrocław Live. Chętnie sprezentujemy ci jeden egzemplarz.
Dziękuję, może odnajdę siebie na widowni… Chciałbym zacząć od pytania o pańskie muzyczne początki… Dlaczego w pewnym momencie życia zajął się Pan właśnie muzyką, a nie czymś innym?
Najpierw chciałem być reżyserem, tym czym właśnie jest moja zona Ilona Ziok. Nigdy nie postanowiłem, że oto teraz zostanę muzykiem. To działo się krok po kroku. Jako dziecko lubiłem grać na pianinie, później zacząłem wieloletnią przygodę z gitarą klasyczną. Wspólnie z kolegą ze szkoły założyliśmy zespół – ot tak, dla frajdy. Graliśmy piosenki Rolling Stonesów, Beatlesów i inne kawałki z lat sześćdziesiątych. Ale potem zapragnęliśmy grać coś swojego – nie przeróbki, tylko własne utwory. Nie wiedzieliśmy jak się do tego zabrać, więc zaczęliśmy improwizować, zainspirowani bluesem, zespołami takimi jak Cream, eksperymentalnym rockiem… Próby odbywały się w berlińskim studio pewnego awangardowego, szwajcarskiego kompozytora Thomasa Kesslera, który wiele nas nauczył. Pokazał nam jak improwizować zespołowo. Tak narodziła się grupa Ash Ra Tempel. Od improwizacji przeszliśmy do komponowania.
Kiedy słucham pierwszych dwóch płyt Ash Ra Tempel, to nasuwają mi się skojarzenia z muzyką Pink Floyd z okresu A Saucerful of Secrets. Czy to słuszny trop?
Jak najbardziej. Wtedy był to bardzo poszukujący, eksperymentalny zespół. Ale większy wpływ mieli na nas gitarzyści grający bluesa – Eric Clapton albo Jimi Hendrix. Widziałem dwa koncerty Hendrixa i na żywo robił coś innego niż na płytach – często grał utwory improwizowane w całości. Bardzo mi się to podobało.
Nagraliście również album z Timothym Leary’m. Być może to osobiste pytanie, ale intryguje mnie, czy narkotyki były istotnym elementem przy powstawaniu tej muzyki?
Oczywiście, ale nie ma to związku z samym Leary’m. Po prostu schyłek lat sześćdziesiątych to była epoka, w której muzycy dość powszechnie zażywali narkotyki – tak samo, jak pili piwo i palili papierosy. Ale nie określiłbym tego, co graliśmy, jako „drug music”.
A jak poznaliście Timothy’ego?
O dziwo nie miało to nic wspólnego z LSD. Leary był profesorem na Harvardzie – neurologiem, lekarzem. Prowadził badania nad terapeutycznymi właściwościami narkotyków. Chodziło o pomoc chorym ludziom. My chcieliśmy nagrać płytę z Allenem Ginsbergiem, ale nie mogliśmy go odnaleźć. W tym czasie Leary przebywał w Szwajcarii. To długa historia, można o tym poczytać… Został skazany na 10 lat więzienia. Z powodu swoich badań w Stanach uważany był za wroga. Udało mu się uciec z więzienia z pomocą Czarnych Panter. Pojechał do Algierii, ale nie chciał mieszać się do polityki i w rezultacie uzyskał azyl w Szwajcarii. Pracował wtedy nad książką pod tytułem „Siedem poziomów świadomości”. Postanowiliśmy nagrać płytę odwołującą się do tej teorii. Stąd tytuł – Seven Up. Moja żona przygotowuje o tym film, ale najpierw chce ukończyć film o mojej pracy/muzyce w Berlinie pod tytułem: From Berlin With Love! – Yours, Manuel Göttsching. Współautorem jest Chris Bohn z renomowanego brytyjskiego magazynu „The Wire”.
Intryguje mnie metamorfoza, jaką przeszła Pana muzyka w połowie lat siedemdziesiątych. Fascynuje mnie to, że chociaż Ash Ra Tempel grało muzykę improwizowaną, chaotyczną i nieprzewidywalną, to nagle zwrócił się Pan ku muzyce bardziej geometrycznej, pełnej symetrii i repetycji. Tak się składa, że te próby okazały się niezwykle innowacyjne i wyprzedzały swoją epokę. Skąd pomysł na taką zmianę i sięgnięcie po elektroniczne brzmienia?
Było wiele przyczyn. To odbywało się stopniowo. Tylko pierwszy album Ash Ra Tempel był w całości improwizowany. Na „Schwingungen” pojawiły się już podstawowe tematy, melodie. Zawsze chcieliśmy komponować muzykę, ale jednocześnie zachowywać możliwość improwizowania. Kolejny krok stanowiło dla mnie Inventions for Electric Guitar. Zainspirował mnie nurt minimalizmu – słyszałem albumy Terry’ego Rileya i Steve’a Reicha. Riley był i nadal jest fantastycznym organistą, pianistą. Uzyskiwał ciekawy efekt skromnymi środkami – stosując echo i pogłosy. Uznałem, że mogę zrobić coś podobnego na gitarze. Zapragnąłem stworzyć kompozycję, a nie improwizować. Koncept był pokrewny minimalistom. Były to wzory, które powtarzają się, ale ulegają stopniowym zmianom. Wraz z kolejnymi obiegami zmieniałem po jednej nucie – i tak powoli rozwijała się kompozycja. Nie było w tym jeszcze nic stricte elektronicznego. Z kolei Reich to wspaniały kompozytor, który potrafi napisać utwór na zespół klasycznych instrumentów, na całą orkiestrę. Na albumie New Age of Earth jest nagranie „Sunrain”, w znacznej mierze zainspirowane muzyką Reicha. A więc najpierw była to improwizacja, a potem rozbudowywanie prostych motywów.
Dziś termin „muzyka elektroniczna” jest doskonale rozpoznawalny, posiada swoją definicję. W połowie lat siedemdziesiątych było inaczej – ta gałąź muzyki nabierała dopiero kształtów. To Pan był jednym z artystów, którzy pomogli zdefiniować muzykę elektroniczną. Czy miał Pan świadomość wyprzedzania swoich czasów?
Po prostu robiłem to, na co miałem ochotę. Interesowało mnie próbowanie nowych brzmień. Zaczynałem od gitary, ale zawsze ciągnęło mnie do minimalizmu. Tworzyłem całą fakturę dźwięku tylko z pomocą gitary elektrycznej, ale niektóre dźwięki ciężko jest uzyskać z użyciem gitary. Dlatego najpierw pojawiły się klawisze imitujące smyczki, potem elektryczne organy, a w końcu analogowe syntezatory.
Czy ktoś poza Panem zapuszczał się wtedy w podobne rejony?
Tak. Wtedy byli to David Gilmour oraz Steve Hillage. Dzisiaj robi to Zhang Shou Wang z Pekinu.
Dlaczego to właśnie niemieccy artyści byli wyjątkowo aktywni na polu rewolucyjnej, pionierskiej muzyki proto-elektronicznej? Myślę o Panu, o grupie Cluster, o grupie Kraftwerk, o Tangerine Dream i wielu innych.
Myślę, że miało to związek z historią i sytuacją kultury niemieckiej w czasach Hitlera. Muzyka – ba, cała kultura – została dosłownie zabita przez Nazistów. Mieliśmy wybitnych twórców filmowych, kompozytorów… Część została zamordowana w lagrach koncentracyjnych takich jak Auschwitz, reszta uratowała się emigracją. Po wojnie, w latach pięćdziesiątych, nie zostało nam praktycznie nic. No, może odrobina jazzu… Kiedy w latach sześćdziesiątych pojawił się prężny ruch nowej muzyki w Anglii i w Ameryce – Niemcy próbowali odpowiedzieć na to czymś swoim, czymś własnym. Nie angielskim, nie amerykańskim, ale unikalnie niemieckim. Oczywiście inspirowaliśmy się też muzyką rockową i folkową. Pod koniec lat sześćdziesiątych mieliśmy w Niemczech całkiem prężną scenę zaangażowanych politycznie folkowych śpiewaków. Tyle, że brakowało u nas struktur przemysłu muzycznego. W Anglii w logiczny sposób pojawili się menadżerowie, agenci, wytwórnie płytowe. A w Niemczech panował chaos. Nikt nie zajmował się organizacją sceny muzycznej. Sądzę, że w tych warunkach łatwiej było wykiełkować bardzo dziwnym stylom muzycznym. Być może dlatego kiedy obok niemieckich eksperymentatorów postawisz ówczesnych eksperymentalnych wykonawców rockowych z krajów anglosaskich – Cream, Jimiego Hendrixa, Grateful Dead – to zobaczysz, że przeważnie grali oni dość konwencjonalną muzykę, opartą na schemacie piosenkowym. Natomiast to co działo się na scenie niemieckiej, było naprawdę szalone. Co ciekawe, publiczności się to podobało. Funkcjonowały też zupełnie zwariowane wytwórnie – jak Ohr, która wydawała Ash Ra Tempel. Co to były za czasy… Pod koniec lat siedemdziesiątych ta scena stała się jednak bardziej komercyjna. Nagle od niepokornego ducha muzyki ważniejszy stał się biznes. Wcześniej muzykę tworzono tylko w undergroundzie.
Powstanie albumu E2-E4 obrosło wieloma legendami. Dla mnie jest coś niesamowitego w tym, że tak wizjonerska muzyka, zapowiadająca nadejście techno, house i inne odmiany muzyki klubowej, powstała w tak niepozornych okolicznościach. Chciał Pan po prostu mieć czego posłuchać w trakcie lotu do Hamburga… I z początku wcale nie chciał Pan tego wydawać. Ta anegdota nadal brzmi niewiarygodnie. Jak widzi to Pan po tylu latach?
Mnie również ta historia wydaje się trochę niewiarygodna. Pod koniec lat siedemdziesiątych kilkakrotnie wykonywałem na żywo muzykę elektroniczną w trakcie pokazów mody. W międzyczasie zbudowałem własne studio. Sporo w nim nagrywałem i trwało to wiele lat, ale tak naprawdę to historia E2-E4zaczyna się w 1974 roku wraz z Inventions for Electric Guitar. Druga część tego eksperymentu powstała w 1976 roku jako New Age of Earth. Aż w końcu 12 grudnia 1981 roku przez godzinę zarejestrowałem coś, co stało się najsłynniejszą z wszystkich moich elektronicznych prób i eksperymentów na gitarze.
Czy to prawda, że to Klaus Schulze namówił Pana na wydanie tego materiału trzy lata później w jego wytwórni?
Nie, to nieprawda. Po nagraniu E2-E4 spotkałem się z Klausem w Hamburgu i puściłem mu to nagranie, ale w ogóle go to nie interesowało.
Nie podobało mu się?
Podobało mu się, bo on lubi moją muzykę… Nieważne jaka jest [śmiech]. Nadal obowiązywał mnie kontrakt z angielską firmą Virgin. Ale Virgin stawał się coraz bardziej komercyjny. Mogli to wydać, ale uznałem, że to kiepski pomysł, kiedy Richard Bronson (wtedy jeszcze szef Virgin), powiedział mi, że taką muzyką można zarobić majątek. Dwa lata później Klaus założył nową wytwórnię – wcześniej sprzedał swoją poprzednią wytwórnię. I spytał mnie, czy mam może jakiś materiał [śmiech]. Wydał E2-E4 w 1984 roku, prawie trzy lata po jej powstaniu, ale nie był w stanie utrzymać wytwórni, która upadła w ciągu roku.
To prawda, że wkrótce E2-E4 zaczęli importować didżeje ze Stanów i chętnie grywali tę muzykę w amerykańskich klubach?
Z początku szło to powoli. Ale po kilku latach dowiedziałem się, że w klubach Nowego Jorku czy Detroit ludzie tańczą do mojej muzyki. Nie mogłem w to uwierzyć. Zwłaszcza, że tworząc E2-E4 nie miałem na myśli muzyki tanecznej. Później to nagranie dotarło do Anglii oraz do Włoch – pojawił się remiks Sueno Latino, a potem kolejne remiksy i sample. Dowiedziałem się później z prasy, że to najczęściej samplowany fragment muzyki na świecie…
…to bardzo prawdopodobne! Zdaniem niektórych ekspertów E2-E4 to wręcz pierwsze nagranie z muzyką techno lub house. Podobno techno i house narodziły się w znacznej mierze z disco. Czy nagrywając E2-E4 czuł się Pan zainspirowany muzyką disco?
Podobały mi się niektóre utwory disco. Zresztą zawsze lubiłem czarną muzykę – na przykład soul z lat sześćdziesiątych. Podobało mi się też, jak didżeje hip-hopowi albo dubowi bawili się płytami – na przykład skreczując – na początku lat osiemdziesiątych. Ale tak jak powiedziałem – E2-E4 nie zostało skomponowane jako muzyka do tańca. Dla mnie to coś miększego, bardziej zainspirowanego minimalizmem. Ciekawe, że utwór ten nie tylko samplują didżeje, ale także wykonują go orkiestry…
Ja nigdy nie odbierałem E2-E4 jako muzyki tanecznej – bardziej jako magiczną podróż, którą umożliwiają repetycje. Czy sądzi Pan, że w minimalistycznych technikach jest coś wyjątkowego?
Na tym moim zdaniem polega podstawowe założenie minimalizmu. Bierzemy kilka podstawowych elementów, a następnie próbujemy przeprowadzić na ich motywach tyle wariacji, ile się da. Niestety dzisiejsza muzyka taneczna to w większości porażka… Ludzie myślą, że to minimalizm – stopa, kilka dźwięków i już. Szkoda, że nie rozumieją jaki to powinno mieć sens.
Dlaczego album Dream & Desire, który nagrał Pan w 1977 roku, ujrzał światło dzienne dopiero w 1991 roku?
Mój przyjaciel z berlińskiego radia, Olaf Leitner, poprosił mnie o skomponowanie godzinnego utworu. Chciał dołączyć do muzyki recytacje wierszy znanych autorów – ale nigdy do tego nie doszło. Pozostała sama muzyka. Utwór był wyemitowany w berlińskim radiu oraz w Belgii. Moi fani nagrali ten utwór – przez wiele lat funkcjonował jako bootleg. Aż w końcu uznałem – dobrze, wydam to oficjalnie. Być może niebawem wydamy Dream & Desire na podwójnym kompakcie – bo znalazłem oryginalną taśmę z pełną wersją utworu, z której w 1977 roku wyciąłem pięćdziesiąt pięć minut do radia.
Czy miał Pan styczność z jakąś polską muzyką?
Pamiętam zespół SBB, który grał w Berlinie w 1977 roku. Byłem pod dużym wrażeniem. Znam Józefa Skrzeka – mamy nawet zamiar nagrać coś razem, być może w te wakacje. Z innych polskich wykonawców, kojarzę Czesława Niemena.
Ostatnie pytanie – jakiej muzyki słucha dziś Pan na co dzień, w domowym zaciszu?
Nieczęsto słucham dziś muzyki [śmiech]. Czasem ktoś podrzuci mi jakąś płytę… Ostatnio mój asystent i technik Markus Schickel dał mi płytę projektu o nazwie Apparat. Było w tym coś interesującego.
Ale nie są to tak rewolucyjne nagrania, jak Pana z przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych…
Mamy dziś inne czasy. Jest już za późno na muzyczne rewolucje. Dziś prawie wszystko jest elektroniczne.
Ludzie nagrywają płyty na iPhone’ach!
Otóż to.
[Wywiad przeprowadzony przez Borysa Dejnarowicza po koncercie w Warszawie, w dniu 08 września 2012 r. Źródło : porcys.com.]
Koncert Manuela Göttschinga w Warszawie coraz bliżej. Aby się zarejestrować na koncert zajrzyjcie tutaj. Manuel Göttsching, niemiecki gitarzysta i klawiszowiec, twórca grup Ash Ra Tempel i Ashra, autor legendarnego albumu E2-E4, zagra 8 września w Planetarium warszawskiego Centrum Nauki Kopernik. Spektakularną oprawę wizualną zapewni The Joshua Light Show, znany ze współpracy z takimi gwiazdami, jak Jimi Hendrix, Janis Joplin. Led Zeppelin czy Frank Zappa.